Planetaria w Polsce
Sięgnąć po gwiazdkę z nieba… któż nie marzył o tym? Od początków istnienia człowieka rozumnego, najtęższe umysły ludzkie badają zjawiska zachodzące na niebie, opisują gwiazdy i planety. To właśnie dzięki obserwacjom ciał niebieskich nauczyliśmy się mierzyć czas, przewidywać pory roku i żyć w zgodzie z cyklami natury wokół nas. Warto już od małego uświadamiać dzieciom bezmiar Wszechświata, aby rozbudzić w nich pasję odkrywcy i podziw dla natury.
Po co powstały planetaria?
Planetaria jeszcze do niedawna oznaczały miejsce z sufitem w kształcie kopuły, na którym wyświetlano „sztuczne niebo” z symulacją ruchu różnych ciał niebieskich. To miejsce, w którym każdy może z jednej strony poczuć się małym wobec ogromu Wszechświata, a z drugiej nabrać podziwu dla potęgi ludzkiego umysłu, który jest w stanie zgłębiać przez pokolenia kolejne tajemnice kosmosu.
Współczesne planetaria przypominają te dawne tylko kształtem pomieszczenia. Dzięki nowoczesnym urządzeniom multimedialnym, technice 3D, wykupując bilet na seans możecie znaleźć się na powierzchni dalekich planet, na pokładzie kosmicznej rakiety, dolecieć do granic naszej Galaktyki i zobaczyć widoki zapierające dech w piersiach. Seanse to specjalne filmy wykonane skomplikowaną technologią, za pomocą której człowiek wygodnie leżący w fotelu może naprawdę sięgnąć gwiazd. Każdy seans poprzedzony jest tradycyjnym pokazem rozgwieżdżonego nieba z widokiem aktualnym do naszej szerokości geograficznej i pory roku. Każde planetarium ma w swojej ofercie seanse przeznaczone dla widzów w różnym wieku, od przedszkolaków po osoby dorosłe z wykształceniem ścisłym. Ponadto prowadzone są w nich obserwacje astronomiczne na żywo, pokazy naukowe, wykłady i warsztaty oraz wystawy – warto być na bieżąco z programem planetarium w Twoim mieście!
Największe i najciekawsze planetaria w Polsce
Zaczniemy od najnowocześniejszego planetarium, które znajduje się w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Kopuła o promieniu 16 metrów, zestaw czterech rzutników cyfrowych oraz projektor gwiezdnego wyświetlającego 20 mln punktów świetlnych, 137 wygodnych foteli i przestrzenny dźwięk… to wszystko sprawi, że widzowie mogą doświadczyć podróży kosmicznych, bezmiaru Wszechświata i znaleźć się oko w oko z odległymi planetami. Na miejscu odbywają się seanse przeznaczone dla dzieci od 5 lat, dla dzieci szkolnych, licealistów i dorosłych, występy i wykłady, pokazy laserowe, a także wspólne oglądanie zjawisk atmosferycznych na rzeczywistym niebie nad Warszawą. Repertuar co pewien czas ulega zmianie – każdy sezon to nowości w programie!
Planetarium z największą (23 metry średnicy) kopułą i zarazem najstarsze w Polsce znajduje się w Chorzowie. Od momentu budowy w 1955 roku oczywiście było wiele razy unowocześniane. Na widowni może zasiąść jednocześnie aż 400 osób. Odbywają się tu prelekcje astronomiczne, lekcje astronomii i geografii oraz pokazy. Obiekt dysponuje największą w Polsce lunetą o 30-centymetrowym obiektywie i licznymi mniejszymi teleskopami. W pogodne dni zwiedzający mogą obserwować Słońce, a po zapadnięciu zmroku ciekawe obiekty nocnego nieba, oglądane nawet w 750-krotnym powiększeniu. Astronomom w planetarium teleskopy służą do śledzenia planetoid i komet. Goście chętnie zatrzymują się na dziedzińcu, gdzie czas jest odmierzany przez wielki zegar słoneczny. Planetarium proponuje też dyskusje z astronomami i organizuje krajowe olimpiady astronomiczne dla uczniów pałającym miłością do astronomii i posiadającym spora wiedzę na tematy “niebieskie”. (Od dnia 1 lipca 2018 r. Planetarium Śląskie jest zamknięte na czas modernizacji i rozbudowy, która potrwa do końca 2020 roku.)
Każde dziecko wie kim był Mikołaj Kopernik i gdzie prowadził swoje obserwacje. Trochę więc może dziwić fakt, że w Toruniu planetarium pod nazwą Centrum Popularyzacji Kosmosu powstało dopiero w 1994 roku. Atrakcje przeznaczone są dla dzieci od lat 4 i dorosłych. Są to planetarium (miejsce seansów), sala Geodium i Orbitarium. Pokazy zależnie od tytułu, opowiadają o wielkości i budowie Wszechświata, opisują najbardziej popularne gwiazdozbiory na niebie, przybliżają tajemnice planet i galaktyk. Niezwykłe, przestrzenne obrazy tworzą animacje video oraz slajdy wyświetlane w dwóch specjalnych systemach: panoram 360 stopni oraz all-sky. Sala Geodium to autorska, interaktywna wystawa poświęcona Ziemi jako planecie. Jej centralnym elementem jest obracający się i odpowiednio oświetlony model kuli ziemskiej o średnicy 2,15 m. Dzięki grze świateł można przekonać się, dlaczego mamy cztery pory roku, a po dniu następuje noc. W całej sali rozmieszczono kilkanaście interaktywnych stanowisk prezentujących ciekawe zjawiska przyrodnicze na Ziemi. Sala Orbitarium poświęcona jest naszej galaktyce, Układowi Słonecznemu, różnym zjawiskom zachodzącym we Wszechświecie.
Planetarium EC1 Łódź jest najnowocześniejsze w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Pod kopułą o średnicy 18 m znajduje się ekran sferyczny o średnicy 14 metrów, zaawansowany system projekcyjny o rozdzielczości 8K oraz 110 wygodnych foteli.
Planetarium Wenus w Zielonej Górze to przede wszystkim kopuła, pod którą pokazywane są filmy w technologii fulldome. Obraz prezentowany w planetarium charakteryzuje się wysoką rozdzielczością 4K i kątem widzenia 180 stopni. Ponadto niektóre pokazy przystosowane są do projekcji w 3D.
Olsztyńskie planetarium stanowi jedną z głównych atrakcji tego miasta od blisko 40 lat. Od 2012 roku posiada nowoczesne, cyfrowe projektory wyświetlające 16 mln pikseli. Obraz otaczający widza sterowany jest na żywo przez oprogramowanie, które pozwala na zaprezentowanie gwieździstego nieba, zachodzących na nim zjawisk widzianych w dowolnej chwili i z dowolnego miejsca na Ziemi lub w kosmosie. Możemy oglądać obiekty bliskiego i dalekiego Wszechświata wędrując pośród planet, gwiazd i galaktyk. System projekcyjny działa także jako projektor filmów wykonanych w technice fulldome, które znajdują się w ofercie planetarium. W hali planetarium znajduje się kopia Sputnika 1, który w 1957 roku poleciał w kosmos jako pierwszy sztuczny satelita Ziemi. Tuż obok planetarium, w starej wieży ciśnień znajduje się obserwatorium astronomiczne, które także prowadzi ciekawe inicjatywy dla zwiedzających.
Międzyzdroje – oryginalne cyfrowe planetarium powstało na dachu budynku przy międzyzdrojskiej promenadzie i jednym z najnowocześniejszych tego typu w Polsce. Dzięki zaawansowanej technice komputerowej można nie tylko oglądać wizualizacje nieba, ale także ciekawe filmy-seanse o Wszechświecie, które przenoszą widza w kosmos. Każdy seans to zapierająca dech w piersiach podróż przez niewyobrażalne przestrzenie w poszukiwaniu granic galaktyki, podróże przez czas odkrywające tajemnice największych fenomenów przyrody na Ziemi aż po narodziny Wszechświata. W planetarium prowadzone są pokazy z aktywnym udziałem słuchaczy i przeprowadzane doświadczenia.
Frombork – planetarium znajduje się w dawnej dzwonnicy katedralnej zwanej Wieżą Radziejowskiego. Wyposażone jest w aparaturę firmy Carl Zeiss, która wyświetla na kopule o średnicy 8 m obrazy nieba widoczne z dowolnego miejsca na Ziemi, pory dnia i roku. Przedstawia na sztucznym niebie drogę Słońca, planet, komet i sztucznych satelitów oraz obrazy ponad 6000 gwiazd.
Oprócz tych wymienionych w artykule, na terenie kraju działa kilkanaście mniejszych planetariów oraz kilka przyjezdnych. Warto korzystać z każdego, które znajduje się w Waszej okolicy, to wspaniała okazja do zaszczepienia w dzieciach pasji naukowca.
Autorem artykułu jest KOGIS Portal Turystyki Dziecięcej www.kogis.pl – organizator kolonii, wycieczek szkolnych, internetowa baza atrakcji turystycznych.